ေနာက္ထပ္ ဆစ္ကင္း

ဒလိုင္းလားမာ အတၳဳပၸတၱိဇာတ္ကားကို ၾကည့္တုန္းက ဒလိုင္းလားမားကို ေမာ္စီတုန္းက “Religion is poison -ဘာသာေရးဆိုတာ အဆိပ္”လို႔ ေျပာတဲ့စကားကို အမွတ္ရေနပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး “ဘာသာဆုိတာ ဘိန္းနဲ႔တူတယ္”ဆိုတဲ့စကားလည္း ရွိပါတယ္။ ဘာသာေရးသမားေတြကေတာ့ ကန္႔ကြက္ၾကတာပဲ။ ဘယ္လိုပင္ ကန္႔ကြက္ကန္႔ကြက္ အေနအထားမက်ရင္ အဲဒီစကားေတြက မွန္ေနတတ္ျပန္ပါတယ္။ ေနရာတိုင္းကိုေတာ့ မဆိုလိုပါဘူး။ အေနအထားမက်ရင္ဆိုတဲ့ စကားက က်ယ္ျပန္႔ပါတယ္။

စာေလးတစ္ပုဒ္ ဖတ္ဖူးတယ္။ ကၽြန္းေလးတစ္ကၽြန္းမွာ သူတို႔ ယံုၾကည္မႈနဲ႔သူ ေအးခ်မ္းေပ်ာ္ရႊင္ေနတဲ့ လူမ်ိဳးစုေလးေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ကမၻာ့ဘာသာႀကီးေတြက ေစတနာရွင္ေတြအသြင္နဲ႔ သာသနာျပဳ ေရာက္သြားၾကတယ္။ ေအးခ်မ္းေနတဲ့ လူမ်ိဳးစုေလးဟာ စိတ္၀မ္းေတြ ကဲြကုန္တယ္။ အခ်င္းခ်င္း မညီညြတ္မႈေတြ ျဖစ္သြားတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဘာသာေရးပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ၿပီး ေအးခ်မ္းတဲ့ကၽြန္းေလးဟာ မၿငိမ္းမခ်မ္း အေျခအေနေတြကို ပိုင္ဆိုင္လိုက္ရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ပဲ “ဘာသာေရးဆိုတာ ေပါက္ကြဲအားျပင္းထန္တဲ့ ဗံုးနဲ႔တူတယ္”လို႔ ဆိုၾကျပန္တာ ျဖစ္ေပလိမ့္မယ္။

ရန္ကုန္၊ ပုလဲၿမိဳ႕သစ္က လူမႈေရးအသင္းအဖဲြ႕ လူငယ္တစ္ဦးက ေျပာတယ္။ “ကမၻာ့ႏုိင္ငံၾကီးေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္ မရွိဘူး။ ဘာသာျခားေတြကို ႏွိပ္ကြပ္တယ္”လို႔ ေျပာရင္ မခံခ်င္ပါဘူး။ မေက်နပ္ပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လည္းဆိုေတာ့ ဘာသာဝင္တိုင္းရဲ႕ အထိမ္းအမွတ္ ေက်ာင္းေတြဟာ ဥေရာပႏိုင္ငံအခ်ိဳ႕မွာထက္ကို ေျမာက္ျမားစြာ ေဆာက္ခြင့္ျပဳထားလို႔ပါပဲ”တဲ့။

သူက ဆက္ေျပာေသးတယ္။ “ဥေရာပႏိုင္ငံၾကီးေတြ၊ တျခားမူစလင္ႏိုင္ငံေတြဟာ သူတို႔ ေျမေပၚမွာ တရား၀င္ ဗုဒၶဘာသာေက်ာင္းေတြ ဘယ္ႏွစ္ေက်ာင္းမ်ား ေဆာက္ခြင့္ျပဳပါသလဲ။ ဘာသာေရးအခမ္းအနားေတြကို ဘယ္ေလာက္ထိ လြတ္လပ္စြာ လုပ္ခြင့္ျပဳပါသလဲ။ ကၽြန္ေတာ္က မေလးရွားမွာ အလုပ္လုပ္ဖူးတယ္။ ဗုဒၶဘာသာေတြအေပၚမွာ မူစလင္ေတြ ဘယ္လို သေဘာထားသလဲ။ ဒါကို နားလည္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ မေလးရွားဆိုတာ မူစလင္ႏိုင္ငံေလ။ မူစလင္ႏိုင္ငံျဖစ္လို႔ မူစလင္ဘာသာကို ဦးစားေပးတယ္။ ဘာမွ ေျပာစရာ မရွိပါဘူး။ သူတို႔ကို မူစလင္ဘာသာကိုေတာ့ ဦးစားေပးမယ္။ ဗုဒၶဘာသာကို ဦးစားမေပးဘူး၊ ခရစ္ယာန္ဘာသာကို ဦးစားမေပးဘူးလို႔ ဘယ္ေတာ့မွ ေ၀ဖန္မိမွာ မဟုတ္ပါဘူး”လို႔ အားရပါးရ ေျပာေနပါတယ္။

ဟုတ္ပါတယ္။ တစ္ႏိုင္ငံလံုး မူစလင္ျဖစ္ေနတဲ့ ႏုိင္ငံမွာ တစ္ျခားဘာသာတစ္ခုခုက ၀င္ေရာက္ဆဲြေဆာင္ သိမ္းသြင္းေနၿပီဆိုရင္ ေဒသခံ မူစလင္ေတြ စိတ္ဆင္းရဲေတာ့မယ္။ ဒါ ထံုးစံပဲ။ ခရစ္ယာန္ၾကီးစိုးတဲ့ နိုင္ငံမွာလည္း ထို႔အတူပဲေပါ့။ “ဒါ ဒီမိုကေရစီေခတ္ကြ၊ လူတိုင္းလူတိုင္းဟာ လြတ္လပ္စြာ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ခြင့္ရွိတယ္”လို႔ ဆိုၿပီး အကုန္လိုက္ရမ္းေနရင္ေတာ့ ဒါ နည္းလမ္းမက်ေသးဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။

ဒီမိုကေရစီဆိုတာ အခ်င္းခ်င္း ေလးစားတန္ဖိုးထားစိတ္အေပၚမွာ အေျခတည္မွ ဒီမိုကေရစီ စစ္တာပါ။ တစ္ဖဲြ႕နဲ႔တစ္ဖဲြ႕ ဗရမ္းဗတာ(လြတ္လြတ္လပ္လပ္) တိုက္ခိုက္ေနၾကတာဟာ ဒီမိုကေရစီ မဟုတ္ပါဘူး။ တစ္ဖဲြ႕နဲ႔တစ္ဖဲြ႕ တန္ဖိုးထားစိတ္နဲ႔ အခ်င္းခ်င္းနားလည္မႈထားၿပီး လုပ္ေဆာင္ၾကမွသာ ဒီမိုကေရစီ ျဖစ္တာပါ။ လူသားရဲ႕ လြတ္လပ္ခြင့္ကို အေၾကာင္းျပၿပီး ဗရမ္းဗတာ ေျပာ၊ ဗရမ္းဗတာ လုပ္လို႔ မရပါဘူး။ အေျခအေနနဲ႔ အခ်ိန္အခါကိုလည္း ၾကည့္ရပါအံုးမယ္။ “လူပ်ိဳပဲကြ၊ အပ်ိဳကို ရည္းစားစကားေျပာတာ ဘာျဖစ္လဲ”ဆိုၿပီး အေျခအေနနဲ႔ အခ်ိန္အခါကို မၾကည့္ဘဲ လိုက္ေျပာေနလို႔ မရပါဘူး။

ဒီမိုကေရစီ၊ လူ႕အခြင့္အေရးနဲ႔ မိမိတို႔ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ အမ်ိဳးသားေရးလကၡဏာဆိုတာေတြကို ေဝဖန္သံုးသပ္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ ဘူတန္ႏိုင္ငံက ဘာသာကူးေျပာင္းမႈ တားဆီးဆန္႔က်င္ေရးဥပေဒ (Anti-Conversion Law) ထုတ္ျပန္ျပ႒ာန္းခ်ိန္က အျဖစ္အပ်က္ေလးမ်ားကို မီးေမာင္းထုိးေျပာျပခ်င္ပါတယ္။ အဲဒီအျဖစ္အပ်က္ေလးေတြကို ဖတ္တဲ့အခါတိုင္း မိမိတို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံက အေျခအေနမ်ားနဲ႔ စိတ္ကူးထဲမွာ ႏႈိင္းယွဥ္သံုးသပ္သြားဖို႔ ေမတၱာရပ္ခံပါရေစ။

ဘာသာကူးေျပာင္းမႈဥပေဒ ထြက္လာတာနဲ႔ ခရစ္ယာန္သာသနာျပဳေတြက မီဒီယာမ်ိဳးစံုကို သံုးၿပီးေတာ့ “ဘူတန္ေတြဟာ ခရစ္ယာန္ေတြကို ႏွိမ္ေနပါတယ္။ ဘူတန္ယဥ္ေက်းမႈဆိုတာကလည္း ေရွးဦး မယဥ္ေက်းမီေခတ္က ပံုစံေတြလို ျဖစ္ေနတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔အေနနဲ႔ လူယဥ္ေက်းေတြ ျဖစ္ေအာင္ သာသနာျပဳရပါတယ္”စသျဖင့္ ဘာသာကူးေျပာင္းမႈဥပေဒကို ကန္႔ကြက္ေရးသားၿပီး ဖိအားေပးၾကတယ္။

ဘူတန္ကေတာ့ သူ႕အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔သူ ထုတ္ျပန္လိုက္တာပါ။ အစိုးရရဲ႕ ဒီအေၾကာင္းျပခ်က္ေတြဟာ မူမမွန္တဲ့အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြျဖစ္ေၾကာင္း၊ ခရစ္ယာန္ေတြကို ႏွိပ္ကြပ္ေနေၾကာင္း စသျဖင့္ ကမၻာ့မီဒီယာေတြကို သံုးၿပီး ခရစ္ယာန္ေတြက ေ၀ဖန္ၾကျပန္ပါတယ္။

ဥပေဒရဲ႕ ဆိုလိုခ်က္အျပည့္အစံုကေတာ့ “ဘူတန္ႏိုင္ငံ၏ ျပစ္မႈဆိုင္ရာဥပေဒ၊ အပိုဒ္ ၄၆၃ အရ တစ္စံုတစ္ေယာက္ဟာ တစ္စံုတစ္ေယာက္ကို ဘာသာေရးအရ ဆဲြေဆာင္သိမ္းသြင္းျခင္း သို႔မဟုတ္ သိမ္းသြင္းသည့္ပံုစံတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ဘာသာတစ္ခုမွ ဘာသာတစ္ခုသို႔ ေျပာင္းလဲေအာင္ အားထုတ္လွ်င္ ဘာသာေရးဆဲြေဆာင္သိမ္းသြင္းမႈ အျပစ္ဒဏ္သက္ေရာက္ေစရမည္”လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ၿမိဳ႕ေတာ္ သင္းဘူး (Thimphu)က အမည္မေဖာ္လိုတဲ့ သင္းအုပ္ဆရာတစ္ဦးက “ဒီ ဘာသာကူးေျပာင္းမႈဆန္႔က်င္ေရး ဥပေဒက အတည္ျပဳလုနီးနီး ျဖစ္ေနပါၿပီ၊ ဒါေပမယ့္ အခုခ်ိန္မွာ လက္ေတြ႕အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈေတာ့ မရွိေသးပါဘူး၊ ဒီဥပေဒက ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္ တိုးပြားမႈကို ဦးတည္တိုက္ခိုက္တာ ျဖစ္ပံုရပါတယ္”ဟု ေဝဖန္ပါတယ္။ ဒီေလသံကို လိုက္ၿပီးေတာ့ ကမၻာ့မီဒီယာေတြကလည္း ဘူတန္ဗုဒၶဘာသာေတြဟာ ရက္စက္ေၾကာင္း၊ ဘာသာျခားမ်ားအေပၚ အၾကမ္းဖက္ေၾကာင္း စသျဖင့္ သံၿပိဳင္ဖိအားေပးၾကပါတယ္။

ဘူတန္၊ ပါလီမန္တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ကြင္ေလးရွာရင္း (Kuenlay Tshering)ကေတာ့ “ဒီဥပေဒဟာ ဘူတန္ဘုရင့္ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းပံုဥပေဒနဲ႔ ကိုက္ညီတယ္၊ ဖဲြ႕စည္းပံုဥပေဒမွာ - ဘူတန္ႏိုင္ငံသားတိုင္းဟာ လြတ္လပ္စြာေတြးေခၚခြင့္၊ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္ ရွိပါတယ္၊ ဘယ္သူကမွ ဘာသာေရးဆဲြေဆာင္သိမ္းသြင္းမႈနည္းနဲ႔ အျခားဘာသာအတြင္းကို မသြတ္သြင္းေစရ-လို႔ ပါရွိပါတယ္”လို႔ ကမၻာ့မီဒီယာေတြကို တုန္႔ျပန္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အားလံုးသိၾကတဲ့အတိုင္း ကမၻာ့မီဒီယာဆိုတာလည္း အင္အားႀကီးသူေနာက္ပဲ လိုက္တတ္တာဆိုေတာ့ ဘူတန္အစိုးရရဲ႕တုန္႔ျပန္သံေတြကေတာ့ က်ယ္ျပန္႔မႈ မရွိလွပါဘူး။ “ႏိုင္ငံေတာ္က ဒီဥပေဒကို ေဖာက္ဖ်က္သူကို သံုးႏွစ္ထက္ေလ်ာ့နည္းတဲ့ ေထာင္ဒဏ္အျပစ္ေပးႏိုင္တဲ့ အေသးအဖဲြကိစၥတစ္ရပ္အေနနဲ႔ပဲ သံုးသပ္ထားပါတယ္”လို႔လည္း ကြင္းေလးရွာရင္းက ဆိုပါတယ္။

“ဒီလို ဥပေဒမ်ိဳးကို အိမ္နီးခ်င္း အိႏၵိယႏိုင္ငံမွာလည္း ျပ႒ာန္းထားတာပဲ။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔ကေတာ့ ဘာသာေရးသိမ္းသြင္းမႈဆိုတဲ့ေ၀ါဟာရကို မေရမရာလုပ္ထားၿပီး ခရစ္ယာန္ေတြကို ၿခိမ္းေျခာက္ဖို႔အတြက္ မွားယြင္းစြာ အသံုးျပဳေနၾကပါတယ္၊ ဒါကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ သတိထားပါတယ္၊ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ကေတာ့ အဲဒီလို မျဖစ္ေစရပါဘူး”လို႔လည္း ျဖည့္စြက္ေျပာၾကားပါတယ္။

ဘူတန္ႏိုင္ငံဟာ လူဦးေရ ၆၈၃၄၀၇ ရွိတဲ့အနက္ ၇၅ ရာခိုင္ႏႈန္းက ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြက ႏိုင္ငံရဲ႕ အေနာက္ဘက္နဲ႔ အေရွ႕ဘက္ျခမ္းေတြမွာ အဓိက ေနၾကပါတယ္။ နီေပါလ္လူမ်ိဳးစု၀င္ေတြျဖစ္တဲ့ ခန္႔မွန္းေျခ ၂၂ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ရွိတဲ့ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္ေတြကေတာ့ ႏိုင္ငံရဲ႕ ေတာင္ပိုင္းေဒသေတြမွာ ေနထုိင္ၾကပါတယ္။ ခရစ္ယာန္ေတြကေတာ့ ၆၀၀၀-ေလာက္သာ ရွိပါတယ္။ အမ်ားစုကေတာ့ နီေပါလ္လူမ်ိဳးစုေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ခရစ္ယာန္ဘုရားရွိခိုးေက်ာင္းနဲ႔ တရား၀င္စာသင္ေက်ာင္းေတာ့ မရွိပါဘူး။ သမၼာက်မ္းစာကိုေတာ့ ဘူတန္ဘာသာစကားနဲ႔ နီေပါလ္ဘာသာစကားေတြနဲ႔ ဘာသာျပန္ထားတာ ရွိပါတယ္။ ဘူတန္ဖဲြ႕စည္းပံုဥပေဒက ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္ကို အာမခံေပးထားေပမဲ့ အစိုးရကေတာ့ ခရစ္ယာန္ေတြရွိေနတာကို တရား၀င္ အသိအမွတ္ မျပဳပါဘူး။

ဘူတန္ႏိုင္ငံရဲ႕ တရား၀င္၀က္ဘဆိုက္မွာ “မဟာယာန္ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ ဂိုဏ္းကဲြတစ္ခုျဖစ္တဲ့ ဒရုပ္ပ ကတ္ဂ်ဴးဂိုဏ္း (Drukpa Kagyue school)ဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ဘာသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာင္ပိုင္းကေတာ့ ဟိႏၵဴဘာသာလႊမ္းမိုးမႈ ရွိပါတယ္။ ႏိုင္ငံရဲ႕ အခ်ိဳ႕ေဒသေတြမွာေတာ့ ေသလြန္သူကို ကိုးကြယ္မႈ၊ တိရစၧာန္ကိုးကြယ္မႈနဲ႔ နတ္ကိုးကြယ္မႈ အၾကြင္းအက်န္ေတြ တည္ရွိေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္”လို႔ ေတြ႕ရပါတယ္။

ခရစ္ယာန္ဘာသာနဲ႔ပတ္သက္တာကိုေတာ့ ေဖာ္ျပထားျခင္း မရွိပါဘူး။
“ဘူတန္ႏုိင္ငံဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀-ေက်ာ္သက္တမ္းရွိတဲ့ ဘုရင္စနစ္ကို က်င့္သံုးဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၈-ခုႏွစ္၊ ပထမဦးဆံုး ေရြးေကာက္ပဲြအၿပီးမွာ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကစၿပီး ဘူတန္ဟာ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္အပါအ၀င္ ကိစၥရပ္မ်ားစြာကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ လုပ္ေဆာင္လာခဲ့ၾကတယ္။ ဒါဆိုရင္ ေနာက္ထပ္ ဘာသာေရးေတြ ဘာျဖစ္လို႔ လုိအပ္ေနအံုးမလဲ”လို႔ ျပည္ထဲေရးနဲ႔ယဥ္ေက်းမႈ၀န္ၾကီး ေဒၚဂ်ိက ေျပာပါတယ္။

“ဘူတန္ဟာ ခရစ္ယာန္ဘာသာတင္ မဟုတ္ပါဘူး၊ ဘယ္ဘာသာေရးယံုၾကည္မႈေတြနဲ႔မွ ျပႆနာ မရွိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ခင္ဗ်ားတို႔ သိထားရမွာက ဘူတန္ဆိုတာ လူဦးေရ ၆၀၀၀၀၀ ေက်ာ္ေလာက္သာ ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေသးေသးေလးတစ္ခုပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အမ်ားစုဟာ ဗုဒၶဘာသာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔မွာ ဟိႏၵဴရွိတယ္၊ ခရစ္ယာန္ရွိတယ္။ ကဲ… ဒါဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေနာက္ထပ္ဘာသာေရးေတြ ထပ္ၿပီး လိုေသးလို႔လား”လို႔လည္း ဆက္ေျပာသြားပါတယ္။

ဘူတန္ႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရးအေျခအေနအရပ္ရပ္ဟာ ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ နီးနီးကပ္ကပ္ ဆက္သြယ္မႈ ရွိေနပါတယ္။ ေဒၚဂ်ိဦးေဆာင္တဲ့ ျပည္ထဲေရးနဲ႔ယဥ္ေက်းမႈ၀န္ၾကီးဌာနက ၿမိဳ႕ေတာ္ သင္းဘူးမွာ ရွိပ္ခ်ိဳေဇာင္း (Tashichho Dzong)လို႔ ေက်ာ္ၾကားတဲ့ ဧရာမဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းအတြက္ ၀င္ေရာက္လုပ္ကိုင္ေပးပါေသးတယ္။

“ဗုဒၶဘာသာဟာ ဘူတန္ျပည္သူေတြကို အတူတကြ ရွင္သန္ေစၿပီး ညီညြတ္ေစပါတယ္။ ဘူတန္လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ လူမႈဘ၀ဟာ ေဇာင္းဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းမွာ ဗဟိုျပဳေနပါတယ္”လို႔ ေဒၚဂ်ိက ရွင္းျပပါတယ္။

“ခင္ဗ်ားတို႔ အိႏၵိယကို ၾကည့္လိုက္ပါ၊ ဘာသာေရးေပါင္းစံုပူးတြဲေနတဲ့ အဖဲြ႕အစည္းျဖစ္တဲ့အတြက္ တင္းမာမႈေတြ၊ ေသြးေခ်ာင္းစီးမႈေတြ မၾကာခဏ ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕ပါလိမ့္မယ္။ ဘူတန္ကို အဲဒီလို မျဖစ္ေစခ်င္ပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ အိႏၵိယနဲ႔ တရုတ္ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံၾကီးႏွစ္ခုၾကားမွာ ရပ္တည္ေနရတာပါ။ ဘူတန္လူမ်ိဳးေတြဟာ ဘယ္တုန္းကမွ ကိုလိုနီႏုိင္ငံ မျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။ အဲဒီအတြက္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဂုဏ္ယူပါတယ္။ ဘူတန္ဆိုတာ သမိုင္းေၾကာင္းအရ သူ႕ အသက္ရွင္ရပ္တည္ေရးအတြက္သာ စိတ္၀င္စားပါတယ္။ ဘူတန္လူမ်ိဳးေတြဟာ စစ္တိုက္ဖို႔ထက္ သူတို႔ရဲ႕ ထူးျခားတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကိုသာ မက္ေမာၾကပါတယ္”လို႔လည္း ရွင္းျပပါတယ္။

၂၀၀၈-ခုႏွစ္မွာ ထုတ္ျပန္တဲ့ အေျခခံဥပေဒကလည္း ဘူတန္ႏိုင္ငံရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္ေတြကို ကာကြယ္ဖို႔နဲ႔ ဗုဒၶဘာသာဟာ ႏုိင္ငံေတာ္ရဲ႕ အေမြအႏွစ္တစ္ခုျဖစ္တယ္ဆိုတာကို ေဖာ္ျပေနပါတယ္။ ဘူတန္ႏိုင္ငံဟာ သူတို႔ဘာသာစကား၊ သူတို႔ရိုးရာ၀တ္စံုေတြကိုပဲ အသံုးျပဳ၊ ၀တ္ဆင္ၾကဖို႔ တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ စည္းကမ္းသက္မွတ္ထားပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္ေတြ တိုးတက္ျပန္႔ပြားေစဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘူတန္ အမ်ိဳးသားေတြဟာ သူတို႔အလုပ္သြားတဲ့အခါ သို႔မဟုတ္ လူထုအစုအေ၀းေတြကို သြားတဲ့အခါေတြမွာ ဂို (Gho) လို႔ေခၚတဲ့ ဒူးထိရွည္တဲ့ ၀တ္႐ံုၾကီးကို ၀တ္ရပါတယ္။ ၿပီးရင္ ခါးမွာ အ၀တ္စနဲ႔လုပ္တဲ့ ခါးပတ္စီးရပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြကေတာ့ ကိရာ (kira)လို႔ ေခၚတဲ့ ပုခံုးတစ္ဖက္ေပၚ ေျခခ်င္း၀တ္ထိရွည္တဲ့ ခါးမွာခါးပတ္ပတ္ထားရတဲ့ ၀တ္႐ံုၾကီးကို ၀တ္ရပါတယ္။ မလိုက္နာသူေတြကို ဒဏ္ေငြေဆာင္ရျခင္း သို႔မဟုတ္ ေထာင္ဒဏ္အျပစ္ေပး ခံရႏိုင္ပါတယ္။

အမည္မေဖာ္လိုတဲ့ အစိုးရ အရာရွိတစ္ဦးက “ခင္ဗ်ားတို႔ ၾကည့္ေလ၊ တိဗက္ကို တရုတ္ေတြက သူတို႔ျပည္နယ္ လုပ္ပစ္တယ္၊ ဆစ္ကင္းႏိုင္ငံကို အိႏၵိယက သူတို႔ျပည္နယ္ လုပ္ပစ္တယ္။ ဒီေတာ့ ဒီႏိုင္ငံၾကီး ႏွစ္ႏိုင္ငံထဲက ဘယ္ႏိုင္ငံက က်ဳပ္တို႔ကို သိမ္းသြားမလဲ။ ဒီကိစၥကို ဘူတန္ျပည္သူတိုင္းက စိုးရိမ္ေနၾကတာပါ”လို႔ ေျပာပါတယ္။

“ခင္ဗ်ားတို႔ သိတဲ့အတိုင္းပဲ၊ ဆစ္ကင္းႏိုင္ငံဆိုတာ အိႏၵိယရဲ႕ အေရွ႕ေျမာက္ျခမ္းမွာ တည္ရွိတာပါ။ အခုေတာ့ အိႏၵိယရဲ႕ ျပည္နယ္တစ္ခုေပါ့။ တကယ္ေတာ့ ဆစ္ကင္းဆိုတာ ဗုဒၶဘာသာထြန္းကားတဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ခုေလ။ ဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငံတစ္ခုေလ။ အဓိကလူမ်ိဳးေတြက ေဘာတိယနဲ႔ လက္ပ္ခ်ားလူမ်ိဳးေတြ။ ေနာက္ပိုင္း နီေပါလ္ေတြက ၀င္လာတယ္။ သူတို႔က ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္ေတြ ျဖစ္တယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေဒသခံလူမ်ိဳးေတြထက္ နီေပါလ္ေတြက အင္အားသာသြားတယ္။ ၁၉၇၅-ခုႏွစ္၊ ဆႏၵခံယူပဲြအရ ဆစ္ကင္းကို အိႏၵိယရဲ႕ ျပည္နယ္တစ္ခုအျဖစ္ သက္မွတ္လိုက္ၾကတယ္။ ဆစ္ကင္းရဲ႕ ၇၅-ရာခိုင္ႏႈန္းေသာ ျပည္သူေတြဟာ နီေပါလ္ေတြပါ။ သူတို႔ေတြဟာ အိႏၵိယန႔ဲ မေပါင္းခ်င္ပါဘူးလို႔ မဲေပးခဲ့ၾကတာပါ။ ဒီမိုကေရစီဆိုတာ မဲမ်ားတာကို ကိုယ္စားျပဳတယ္ဆို။ ကဲ….. ဘာလဲ ဒီမိုကေရစီဆိုတာ….”လို႔လည္း ဆက္ရင္ဖြင့္ပါတယ္။

ဆစ္ကင္းႏုိင္ငံေလးရဲ႕ အျဖစ္အပ်က္ေတြက ဘူတန္ကို အိႏၵိယျပည္နယ္မျဖစ္ေစဖို႔ သတိေပးေနပါတယ္။ ယေန႔ ရခိုင္ေဒသနဲ႔ျမန္မာျပည္အႏွံ႔အျပားမွာ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြ စိုးရိမ္ေနတဲ့အခ်က္ဟာ ဘူတန္ေတြ စိုးရိမ္ေနပံုနဲ႔ သိပ္တူေနပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ “မ်ိဳးေစာင့္ဥပေဒႏွင့္လူ႕အခြင့္အေရး”ေဆာင္းပါးမွာလည္း စာေရးသူ တင္ျပခဲ့ဖူးပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ရဲ႕ အခ်ိဳ႕ေဒသေတြဟာ ကနဦးက ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြက ေဒသခံေတြပါ။ ေနာက္ပိုင္းမွာ တစ္ဖက္ႏိုင္ငံက ဘဂၤါလီလူမ်ိဳးမ်ား ဝင္ေရာက္လာခဲ့တယ္။ ရခိုင္လူမ်ိဳးက အနည္းစု ျဖစ္သြားတဲ့အထိပဲ။ ဒါက နယ္စပ္ေဒသအေျခအေနပဲ ရွိေသးတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အခ်ိဳ႕ေဒသေတြမွာလည္း လူဦးေရတိုးပြားမႈနဲ႔၎တို႔ရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈက သိသိသာသာ ျဖစ္လာေနခဲ့တယ္။ ဒီလို ခိုင္မာတဲ့အခ်က္အလက္ေတြေၾကာင့္ ဆရာေတာ္သံဃာေတာ္မ်ားနဲ႔ မိမိကိုယ္ကို တာဝန္ရွိတယ္လို႔ နားလည္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာေတြက အသိေပးလုပ္ေဆာင္လာၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဘူတန္ႏိုင္ငံ တာဝန္ရွိသူေတြ ေျပာတဲ့စကားေတြကို ၾကည့္ၿပီး စာေရးသူေတာ့ အားငယ္မိပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လည္းဆိုေတာ့ မိမိတို႔ႏိုင္ငံတာဝန္ရွိသူေတြကေတာ့ ဟိုလက္ညွိဳးထိုး ဒီလက္ညိွဳးထိုးနဲ႔ ဘာမွ ထိထိေရာက္ေရာက္ ေျပာဆိုလုပ္ကိုင္ေပးမယ့္အလားအလာ မေတြ႕ရလို႔ပါပဲ။

“၁၉၈၀-ႏွစ္မ်ားတုန္းက ဘူတန္ဘုရင္ဟာ ႏိုင္ငံရဲ႕အခ်ဳပ္အျခာအာဏာတည္ၿမဲေရးနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္မ်ားကို ကာကြယ္ဖို႔အတြက္ “ႏုိင္ငံတစ္ခု လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး အစီအစဥ္ (one-nation-one-people campaign)”ကို စတင္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီအစီအစဥ္က ေတာ္လွန္တဲ့ နီေပါလ္လူမ်ိဳးေတြကို မ်က္ႏွာသာ မေပးခဲ့ပါဘူး။ ေတာ္လွန္တဲ့ နီေပါလ္ေတြနဲ႔ အာဏာပိုင္ေတြဟာ ရုန္းရင္းဆန္ခတ္ျဖစ္ခဲ့ၾကတယ္။

“တကယ္ေတာ့ ဒီနီေပါလ္လူမ်ိဳးေတြဟာ သူတို႔ဆႏၵအေလ်ာက္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဘူတန္နယ္ေျမထဲကို က်ဴးေက်ာ္၀င္လာၿပီး ေနထိုင္ေနၾကတာ ျဖစ္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔နယ္ေျမကို တစ္နည္းတစ္ဖံု က်ဴးေက်ာ္ေနထိုင္ေနၾကတာပဲ။ ဘယ္ဘူတန္လူမ်ိဳးကမွ လာပါ လာၾကပါလို႔ ဖိတ္ေခၚထားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ သူတို႔က လူဦးေရ ၁-သိန္းခန္႔ ရွိတယ္။ သူတို႔ကို တိုင္းျပည္ကေန ႏွင္ထုတ္ခဲ့ၾကရပါတယ္”လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။

အစိုးရဟာ ေတာ္လွန္သူေတြအေပၚ ဘာေၾကာင့္ မငဲ့ညွာရသလဲဆိုတဲ့ ေမးခြန္းအေပၚမွာ “ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဘူတန္ဟာ ေနာက္ထပ္ ဆစ္ကင္းျပည္နယ္ မျဖစ္ခ်င္ပါဘူး”လို႔ ႐ိုး႐ိုးရွင္းရွင္းေလးပဲ ေျဖပါတယ္။ စာေရးသူတို႔လည္း “ကဲ ခင္မ်ားတို႔ေရာ ေနာက္ထပ္ ဆစ္ကင္းျပည္နယ္ ျဖစ္ခ်င္ၾကပါသလား”လို႔ တာဝန္ရွိသူမ်ားကို ေမးရမလို ျဖစ္ေနၿပီ။

အရွင္ကုသလသာမိ(အတည္မဲ့)

Ref: Buddhist Bhutan Proposes ‘Anti-Conversion’ Law by Vishal Arora