(၁)
ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ၊ ေမဂ်ီေခတ္၊ တိုက်ိဳၿမိဳ႕မွာ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားတဲ့ ဆရာႏွစ္ဦးရွိတယ္။ သူတို႔ႏွစ္ေယာက္က တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ အက်င့္စ႐ိုက္ခ်င္းေတာ့ မတူၾကဘူး။ ရွင္ဂြန္းၿမိဳ႕က အြန္႐ႈိလို႔ေခၚတဲ့ ဆရာတစ္ဦးက ျမတ္စြာဘုရားပညတ္ထားတဲ့ အက်င့္သီလေတြကို အျပည့္အ၀ လိုက္နာက်င့္သံုးတယ္။ အရက္၊ ေဆး…စတဲ့ မူးယဇ္ေစတတ္တာေတြ မသံုးဘူး။ ေန႔ခင္း ၁၁-နာရီေက်ာ္ၿပီဆိုရင္ ဘာကိုမွ မစားေတာ့ဘူး။ အင္ပါယာတကၠသိုလ္ ပါေမာကၡတစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ တန္ဇန္းလို႔ေခၚတဲ့ အျခားဆရာကေတာ့ သီလဆို လံုး၀ ဂ႐ုမစိုက္ဘူး။ စားခ်င္စိတ္ေပါက္လာရင္ စားပစ္လိုက္တာပဲ။ အိပ္ခ်င္စိတ္ေပါက္လာလို႔ကေတာ့ ေန႔ခင္းေၾကာင္ေတာင္ႀကီးလည္း အိပ္ပစ္လိုက္တာပဲ။
တစ္ေန႔မွာ အြန္႐ႈိဟာ တန္ဇန္းဆီကို သြားလည္တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ တန္ဇန္းက ၀ိုင္ေသာက္ေနတယ္။ တကယ့္ဗုဒၶဘာသာဆိုရင္ ဒါမ်ိဳးကို လွ်ာဖ်ားနဲ႔ေတာင္ တို႔တာ မဟုတ္ဘူး။ တန္ဇန္းက အြန္႐ႈိကို ေတြ႕တာနဲ႔ “ဟလို ညီေမာင္၊ တစ္ခြက္ေလာက္ ေသာက္ပါအံုး”လို႔ ႏႈတ္ဆက္လိုက္တယ္။ “က်ဳပ္လံုး၀ မေသာက္ဘူး”လို႔ တည္တည္ၾကည္ၾကည္နဲ႔ ျပန္ေျပာလိုက္တယ္။ ဒီေတာ့ တန္ဇန္းက “ခင္မ်ား မေသာက္ဘူးဆိုရင္ လူဘယ္ဟုတ္ေတာ့မလဲ”လို႔ ေျပာလိုက္တယ္။
“ဟာ…. အရက္မေသာက္တာနဲ႔ ခင္ဗ်ားက က်ဳပ္ကို လူမဟုတ္ဘူးလို႔ ဆိုရသလား၊ က်ဳပ္က လူ မဟုတ္ရင္ ဘာလဲ”လို႔ ေဒါသတႀကီးနဲ႔ ေျပာလိုက္တယ္။ အဲဒီအခါ တန္ဇန္းက စကားတစ္လံုးတည္းနဲ႔ ေျဖလိုက္တယ္။ “ခင္ဗ်ားဟာ လူမဟုတ္ဘူး၊ ဘုရားတစ္ဆူပဲ”။
(၂)
ဒီပံုျပင္ေလးအေၾကာင္း ေဆြးေႏြးျဖစ္ေတာ့ သူငယ္ခ်င္းက “ဒါေလး ဖတ္ၿပီးေတာ့ ဒို႔ဆီက ဘုန္းႀကီးႏွစ္ပါးအေၾကာင္း သြားသတိရမိတယ္”လို႔ ဆိုၿပီး ဆက္ေျပာပါတယ္။ သူတို႔နယ္ဘက္မွာ ဘုန္းႀကီးႏွစ္ပါးရွိေၾကာင္း တစ္ပါးက ၀ိနည္းစည္းကမ္းကို အလြန္လိုက္နာတဲ့ ဆရာေတာ္ႀကီးတစ္ပါး။ ဣေျႏၵလည္း အလြန္ႀကီးတယ္။ သူ႕ဆိုရင္ တပည့္ေတြ၊ ဒကာေတြက အလြန္ေၾကာက္ၾကတယ္။ တစ္ပါးကေတာ့ စကားေျပာတာ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းနဲ႔ တည့္ဒိုးေျပာတတ္တယ္။ ကြမ္းအလြန္စားတယ္။ ကြမ္းအစ္နဲ႔ေထြးခံနဲ႔ သြားေလရာ ယူသြားတယ္။ သူ႕ထက္ ႀကီးတဲ့၊ ငယ္တဲ့ ဆရာေတြ ေလးေလးစားစား ႐ို႐ိုေသေသ ဆက္ဆံတယ္။ ဒကာဒကာမေတြအေပၚမွာလည္း အလြန္ငဲ့ညွာတယ္။
ပထမဣေျႏၵႀကီးတဲ့ ဘုန္းႀကီးကို လူေတြေကာ၊ တပည့္ေတြေကာ ဘယ္သူမွ မေလးစားၾကဘူး။ ၀ိနည္းသာ ေလးစားတာ၊ စိတ္ေကာင္းမရွိဘူးလို႔ ေျပာၾကပါတယ္။ မနာလို၊ ၀န္တိုစိတ္မ်ားတယ္။ ဂိုဏ္းဂဏခဲြျခားတယ္။ သူ႕ဂိုဏ္း၀င္ မဟုတ္ရင္ ဘုန္းႀကီးမဟုတ္ဘူးလို႔ကို ထင္တာ။ အခ်ိဳ႕(အခ်ိဳ႕) ေထရ၀ါဒဘုန္းႀကီးေတြလို ေနမွာေပါ့။ ေရႊက်င္မွ ေရႊက်င္၊ ေရႊက်င္ဂိုဏ္းမွမဟုတ္ရင္ ဘုန္းႀကီးမဟုတ္ေတာ့သလိုလို။ ဆြမ္းအတူမစားခ်င္တာနဲ႔ အတူစကားမေျပာခ်င္တာနဲ႔။ တစ္ခါတစ္ေလ တခ်ိဳ႕(တခ်ိဳ႕)ေထရ၀ါဒဘုန္းႀကီးေတြက မဟာယာနဆိုရင္ တစ္တန္းထဲ မထိုင္ခ်င္ရတာနဲ႔။ ဆြမ္းတစ္၀ိုင္းတည္း မစားခ်င္ရတာနဲ႔။ ကိုယ္က သူတို႔ထက္ ပိုက်င့္ေနရင္လည္း ဟုတ္ေသးတယ္။ အခုဟာက ဘာမွလည္း ထူးျခားၿပီး က်င့္တာမရွိဘဲနဲ႔ ဟိတ္ဟန္ႀကီး လုပ္ေနၾကတာ။ အခ်ိဳ႕(အခ်ိဳ႕)ေထရ၀ါဒဘုန္းႀကီးေတြက မဟာယာနဆိုတာနဲ႔ အထင္ေသးခ်င္ၾကတယ္။ တကယ္ဆိုရင္ ေထရ၀ါဒထက္ေတာင္ စည္းကမ္းႀကီးတဲ့ မဟာယာနေတြရွိတယ္ဆိုတာ မသိၾကဘူး။ အခု ဒီဘုန္းႀကီးကလည္း အဲ့ဒီလိုပဲ ေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ သူ႕ကို ဘယ္သူမွ မေလးစားၾကဘူး။
ေနာက္တစ္ပါးကိုေတာ့ တစ္နယ္လံုးက ေလးစားၾကတယ္။ ၾကည္ညိဳၾကတယ္။ ဒီေနရာမွာ ကိုယ္ျမင္မိတာက ပထမဘုန္းႀကီးရဲ႕ ပြင့္လင္းတဲ့ ႐ိုးသားတဲ့ စိတ္ဓာတ္ကိုပဲ။ အစကေတာ့ စည္းကမ္းမရွိဘူးဆိုၿပီး အထင္ေသးမိမလို႔။ ေနာက္ဆုံးစကားက သူ႕စိတ္ဓာတ္ကို ထင္ဟပ္သြားခဲ့တယ္။
ပထမဘုန္းႀကီးက သူ က်င့္ႏိုင္လို႔ က်င့္တယ္။ ဒုတိယဘုန္းႀကီးက မက်င့္ႏိုင္လို႔ မက်င့္ဘူး၊ ဒါေပမယ့္ က်င့္တဲ့ပုဂၢိဳလ္ကို ခ်ီးမႊမ္းတယ္။ အမႊမ္းတင္တယ္။ ကိုယ္မက်င့္ႏုိင္ဘူးဆိုၿပီး က်င့္တဲ့သူေတြကို အျပစ္မျမင္ဘူး။ “သင္က လူမွ မဟုတ္တာ၊ ဗုဒၶ”တဲ့။
(၃)
“ကိုယ္လည္း သူ႕ရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ကို အေတာ္ေလးစားမိပါတယ္”လို႔ စကားရင္း တစ္ေယာက္က ေထာက္ခံရင္း ေျပာလိုက္တယ္။ ေလာကလူသားေတြအားလံုးရဲ႕ ေန႔စဥ္ဘ၀ေတြမွာ ဒီတရားေလးက ဆိတ္သုဥ္းေနတယ္။ ကိုယ္ေတာ့ မလုပ္ႏိုင္ဘူး။ လုပ္ႏိုင္သူက လုပ္လို႔ အက်ိဳးရသြားတဲ့အခါ ခ်ီးမႊမ္းဖို႔ ေနေနသာသာ အျပစ္ကို ရွာၿပီး မေကာင္းေျပာတတ္ၾကတယ္။ ကိုယ့္အျပစ္ကို ဖံုးကြယ္ထားတတ္ၾကတယ္။ သူတို႔က သူမ်ားအျပစ္ကို ေျပာရင္ ကိုယ့္အားနည္းခ်က္၊ ကိုယ့္အျပစ္ေတြ ေပ်ာက္ကြယ္ေနလိမ့္မယ္လို႔ ထင္ေနတတ္ၾကတယ္။ ဒါက မွားေနတဲ့ လူသားေတြရဲ႕ အားနည္းခ်က္တစ္ခုပါပဲ။
ကိုယ့္အျမင္မွာေတာ့ အျပစ္လုပ္ျခင္း၊ မလုပ္ျခင္း၊ လုပ္ႏိုင္စြမ္းရွိျခင္း၊ မရွိျခင္း၊ လိုက္နာႏိုင္ျခင္း၊ မလိုက္နာႏိုင္ျခင္း….အဲဒီဘက္ေတြအားလံုးကို သိပ္မၾကည့္ခ်င္ဘူး။ လူတစ္ေယာက္ဟာ လုပ္ႏိုင္တာရွိမယ္၊ မလုပ္ႏိုင္တာလည္း ရွိမယ္။ အစြမ္းအစရွိတဲ့ေနရာ ရွိမယ္။ မရွိတဲ့ေနရာ မရွိဘူး။ ဒါက ျပႆနာလို႔ မထင္ဘူး။ ျပႆနာက အျပစ္ရွိတာကို မရွိသလို လုပ္ခ်င္တာ၊ လုပ္ႏိုင္စြမ္းမရွိဘဲနဲ႔ ရွိသလို ဟန္ေဆာင္တာ၊ မလိုက္နာႏိုင္ဘဲနဲ႔ လိုက္နာႏိုင္သလို ဟန္လုပ္တာ….ၿခံဳေျပာရရင္ ႐ိုးသားမႈမရွိတာဟာ ေလာကရဲ႕ အႀကီးမားဆံုး ျပႆနာပဲ။
(၄)
စကား၀ိုင္းေလး ၿပီးသြားေတာ့မွ သိမ္ေမြ႕ေအးျမေသာ ေလႏုေအးေလးေတြ တိုက္ခတ္ေနတာကို သတိျပဳမိလိုက္ပါတယ္။ ေကာင္းကင္ယံမွာ ၾကယ္တစ္လံုးက ေၾကြက်သြားတာ ေတြ႕လိုက္တယ္။
